Δευτέρα 11 Ιανουαρίου 2010

Μπουτζάς και Νέος Βουτζάς


Ο Νέος Βουτζάς βρίσκεται βορειοανατολικά από την Αθήνα, στο 26ο χλμ. Απλώνεται σε μία έκταση 2000 στρεμμάτων, ένα μέρος από την οποία ανήκει διοικητικά στην Ραφήνα και το υπόλοιπο στη Νέα Μάκρη.

H έκταση αυτή, η οποία ανήκε στη Μονή Νταού Πεντέλης, αγοράστηκε το 1952 από τον οικοδομικό συνεταιρισμό του Νέου Βουτζά. Τα μέλη που ίδρυσαν και αποτέλεσαν τον συναιτερισμό “Νέος Βουτζάς” ήταν κατά κύριο λόγο εκπατρισμένοι πρόσφυγες του 1922, από τον Μπουτζά της Μικράς Ασίας, αλλά και από άλλες περιοχές της Μικράς Ασίας, οι οποίοι πίστευαν ότι «άπασα η προς αποκατάστασιν προσπάθεια, πνευματικώς και ιδεολογικώς, θα εκπηγάζη θα εμπνέεται και θα καθοδηγήται με την ζωηράν ανάμνησιν της γενετείρας και εντός του πλαισίου των ακαταλύτων εθνικών και θρησκευτικών παραδόσεων». Μέσα σε αυτό το πλαίσιο δημιούργησαν τον οικοδομικό συνεταιρισμό «Νέος Βουτζάς», με την ιδρυτική πράξη που συντάχθηκε στις 6.4.1952 από τον Μπουτζαλή δικηγόρο Αντώνιο Αθηνογένη.

[για περισσότερα... "κλικ" στον τίτλο της ανάρτησης]



Η πρώτη προσωρινή διοικούσα επιτροπή αποτελείτο από τους: Απόστολο Χατζηαπόστολο, Ιωάννη Μηναδάκη, Νικόλαο Αγγελινό, Γεώργιο Ραϊση και Ιωάννη Μαργέτη, όλους γεννημένους στον Μπουτζά της Μικράς Ασίας.Η θεμελίωση του οικισμού έγινε το 1955, μέσα σε ενθουσιώδες και πανηγυρικό κλίμα. Την ημέρα των εγκαινίων τοποθετήθηκε στα θεμέλια του οικισμού ένα τεμάχιο πέτρας, που μπόρεσαν και πήραν παλιοί κάτοικοι του Βουτζά Σμύρνης από την στήλη πάνω στην οποία στηριζόταν η Αγία Τράπεζα της εκκλησίας του Επάνω Αη Γιάννη, όταν, το 1953, βρέθηκαν, στα πλαίσια εκδρομής, στην αλησμόνητή τους πατρίδα.

Ο σημερινός οικισμός, συνεχίζοντας την πορεία της αίγλης του παλαιού οικισμού, αποτελεί μια περιοχή ιδιαίτερου φυσικού κάλλους, με καλαίσθητες κατοικίες και προσεγμένους κοινοχρηστους χώρους. Στον οικισμό υπάρχει η εκκλησία του Αη Γιάννη που τιμάται στο όνομα των Γενεθλίων του Τιμίου Προφήτου Προδρόμου και Βαπτιστού Ιωάννου τον Ιούνιο. Κτίστηκε προς ανάμνηση της εκκλησίας του Αη Γιάννη που βρισκόταν στον Μπουτζά, στον Απάνω Μαχαλά και κατά τον Χατζή Κωστή θεμελιώθηκε στα 1796, από τον τότε Μητροπολίτη Σμύρνης Γρηγόριο, τον μετέπειτα εθνομάρτυρα Πατριάρχη”.

Διαθέτει αθλητικές εγκαταστάσεις (γήπεδα μπάσκετ, βόλεϊ, τέννις), ομάδα αντισφαίρισης, ομάδα μπρίτζ και σκακιού, ενώ λειτουργεί και Γυμνάσιο του δήμου Νέας Μάκρης, που καλύπτει τις εκπαιδευτικές ανάγκες του οικισμού. Στα σύνορα με τον οικισμό του Νέου Βουτζά βρίσκεται και η Ιερά Μονή Αγίας Τριάδας με το Λύρειο Παιδικό Ίδρυμα.

Στον οικισμό υπάρχουν τρεις σύλλογοι: ο εξωραϊστικός σύλλογος «Η πρόοδος», ο αθλητικός σύλλογος και ο πολιτιστικός σύλλογος “Ίωνες” καθώς επίσης και η Εκκλησιαστική Επιτροπή του Ιερού Ναού Αγίου Ιωάννη.

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Μπουτζάς



Οικισμός στα περίχωρα της Σμύρνης, που κατά το 19ο αιώνα μετατράπηκε σε προάστιό της. Η ανάπτυξή του άρχισε στα 1770, μετά τα Ορλωφικά, με την εγκατάσταση προσφύγων από την Πελοπόννησο. Στο τέλος του 19ου αιώνα και στις αρχές του 20ού ήταν ένα από τα πλουσιότερα προάστια της Σμύρνης, με σημαντική ελληνική παρουσία, κοινοτικά και ιδιωτικά σχολεία και φιλεκπαιδευτικό σύλλογο.
Διοικητική υπαγωγή: Καϊμακαμλίκι Σμύρνης, Μουτεσαριφλίκι Σμύρνης, Βιλαέτι Αϊδινίου (Σμύρνης)
Ιστορική περιοχή: Ιωνία
Γεωγραφική θέση: Δυτικά παράλια Μικράς Ασίας
Άλλες ονομασίες: Βουτζάς, Βουτσάς, Buca (τουρκικά)
1. Η ανάπτυξη

Ο Μπουτζάς (Buca στα τουρκικά), που βρίσκεται στην παρυφή της τελευταίας νότιας άκρης της οροσειράς του Νυφ Νταγκ, απέχει 9 χλμ. από τη Σμύρνη. Δε διαθέτουμε στοιχεία για τις απαρχές του οικισμού του Μπουτζά. Ξέρουμε μόνο ότι κατά τη Βυζαντινή περίοδο1 ήταν μία κατοικημένη τοποθεσία με αγροτικά σπίτια, η «τοποθεσία της Κόγχης» που αναφέρει ο Αριστοτέλης Φοντριέρ.2 Κατά την τουρκική κατάκτηση και ως το 1770 ήταν ένα χωριό με λίγα σπίτια και αγροικίες. Η πρώτη φάση της ανάπτυξης του Μπουτζά άρχισε μετά τα Ορλωφικά του 1770. Είχαν εγκατασταθεί τότε πολλές οικογένειες προσφύγων από την Πελοπόννησο.3 Ακολούθησαν και νησιώτες, κυρίως Χιώτες, αλλά και Κυθήριοι και Ανδριώτες. Η δεύτερη φάση ανάπτυξης σημειώθηκε μετά το 1861, όταν εγκαινιάστηκε η σιδηροδρομική γραμμή Σμύρνης-Αϊδινίου, με στάση στον Μπουτζά.4 Τότε εγκαθίστανται και οι πρώτοι Ευρωπαίοι από τη Σμύρνη σε εξοχικά σπίτια.5 Κατά το 19ο αιώνα ο Μπουτζάς γέμισε με κομψές κατοικίες και βίλες και απέκτησε επιπλέον ένα θέατρο. Στο τελευταίο τέταρτο του 19ου αιώνα αναπτύχθηκε σταδιακά και έγινε ένα σημαντικό προάστιο της Σμύρνης, δηλαδή τόπος μόνιμης κατοικίας, πράγμα που ήταν εφικτό χάρη και στα υπάρχοντα μέσα μεταφοράς. Οι κάτοικοι της Σμύρνης που ως τότε έρχονταν στον Μπουτζά μόνο για διακοπές άρχισαν να εγκαθίστανται μόνιμα. Η μεταμόρφωσή του σε προάστιο στη διάρκεια του 19ου αιώνα δεν εμπόδισε την καλλιέργεια στον κάμπο του. Στο 18ο και 19ο αιώνα καλλιεργούσαν αμπέλια από διάφορες ποικιλίες, συκιές, ελιές και από οπωροφόρα δένδρα μόνο αμυγδαλιές. Από το 1880 άρχισε και η συστηματική καλλιέργεια καπνού στη μεγάλη κοιλάδα του Μπουτζά.

2. Οι κάτοικοι

Για τον πληθυσμό του Μπουτζά έχουμε ελάχιστες πληροφορίες και αυτές μόνο για το τέλος του 19ου αιώνα και τις αρχές του 20ού. Με τα στοιχεία αυτά όμως μπορούμε να κάνουμε κάποιες εκτιμήσεις. Στο τέλος του 19ου αιώνα οι κάτοικοι του Μπουτζά ήταν 6.000. Για τις αρχές του 20ού αιώνα οι πληροφορίες των διαθέσιμων πηγών διαφοροποιούνται μεταξύ τους. Έτσι κάπου γίνεται λόγος για 6.000 κατοίκους,6 αλλά σύμφωνα με την πλειονότητα των πηγών ο πληθυσμός του Μπουτζά αναγόταν στις 12.000.7 Οι περισσότεροι κάτοικοι ήταν Έλληνες ορθόδοξοι τόσο το 19ο όσο και τον 20ο αιώνα. Δε διαθέτουμε όμως στοιχεία για τον αριθμό τους και για τον αριθμό των μελών των άλλων κοινοτήτων. Ξέρουμε μόνο ότι οι μουσουλμάνοι ήταν ελάχιστοι.8 Από τον αριθμό των διαφόρων χώρων λατρείας του Μπουτζά έχουμε μία εικόνα, αν και μερική, για την αναλογία μεταξύ των διαφορετικών κοινοτήτων. Στις αρχές του 20ού αιώνα υπήρχαν τρεις ελληνικές ορθόδοξες εκκλησίες, μία καθολική και μία προτεσταντική. Το ίδιο συμβαίνει με τον αριθμό των σχολείων. Ο Μπουτζάς διέθετε δύο κοινοτικά ελληνικά σχολεία (ένα αρρεναγωγείο και ένα παρθεναγωγείο), διάφορα ιδιωτικά ελληνικά σχολεία,9 δύο ιδιωτικά αγγλικά σχολεία, ένα σχολείο των καθολικών καλογραιών και τέλος ένα σχολείο των καπουτσίνων μοναχών. Στις αρχές του 20ού αιώνα η πλειονότητα των κατοίκων του Μπουτζά ήταν Σμυρναίοι πλούσιοι ή, σε κάθε περίπτωση, οικονομικώς εύρωστοι, που έμεναν σε πολύ κομψά σπίτια. Στη διάρκεια του 19ου αιώνα, καθώς όλο και περισσότεροι πλούσιοι κάτοικοι της Σμύρνης εγκαθίστανται στον Μπουτζά, τα μεσαία και κατώτερα στρώματα του οθωμανικού και ευρωπαϊκού πληθυσμού τον εγκατέλειπαν σταδιακά.10

3. Η ελληνική παρουσία

Τα μόνα στοιχεία που διαθέτουμε για την ύπαρξη μιας ελληνικής κοινότητας στον Μπουτζά προέρχονται από τις προφορικές μαρτυρίες Μικρασιατών προσφύγων.11 Σύμφωνα με τις μαρτυρίες αυτές, ο Μπουτζάς διέθετε ελληνική κοινότητα. Επικεφαλής της ήταν ο μουχτάρης ή κοτζαμπάσης, που ήταν επιλεγμένος ανάμεσα στους δημογέροντες. Στο τέλος του 19ου αιώνα και στις αρχές του 20ού, η ελληνική κοινότητα του Μπουτζά διέθετε δύο σχολεία (ένα αρρεναγωγείο και ένα παρθεναγωγείο), τρεις εκκλησίες και μία φιλεκπαιδευτική εταιρεία.12 Υπήρχαν επιπλέον στον Μπουτζά διάφορα ελληνικά ιδιωτικά σχολεία, όπως και σύλλογοι που είχαν ιδρυθεί κατά τα τέλη του 19ου και τις αρχές του 20ού αιώνα. Ο παλαιότερος αυτών φαίνεται πως ήταν η Φιλεκπαιδευτική Αδελφότης «Αναγέννησις» (1872).

«Η περιγραφή της πόλεως Σμύρνης θα ήταν ατελής, εάν δεν εγίνετο λόγος και περί των προαστίων και περιχώρων αυτής» έγραφε ο Σταμάτιος Αντωνόπουλος, πρόξενος της Ελλάδος στη Σμύρνη στις αρχές του 20ού αιώνα,13 αναφερόμενος στις συνεχείς επαφές μεταξύ της Σμύρνης και των προαστίων της. Η γνώση της ύπαρξης αυτών των επαφών επιτρέπει να κατανοήσει κανείς την εξέλιξη της Σμύρνης κατά τη διάρκεια όλου του αιώνα. Στο τέλος του 20ού αιώνα τα λεγόμενα προάστια ανήκουν στην ίδια την πόλη, που έχει γίνει πλέον μία μεγαλούπολη.



1. Δεν ξέρουμε ακριβώς πότε.
2. Fontrier, A., “Le monastere de Lembos”, Bulletin de correspondance hellénique, XVI, 1892.
3. Καραράς, Ν., Ο Μπουτζάς, το λουλουδένιο χωριό της Σμύρνης (Αθήνα 1962), σελ. 21. Δε διαθέτουμε στοιχεία για τον αριθμό τους.
4. Bilsel, C., Cultures et fonctionnalités: l’évolution de la morphologie urbaine de la ville d’Izmir aux XIXème et debut XXème siecles. Thèse de doctorat, Université Paris X, 1996, σελ. 233.
5. Smyrnelis, M.-C., Une societe hors de soi. Identités et relations sociales a Smyrne aux XVIIIème et XIXème siecles. Thèse de Doctorat, EHESS, 2000, σελ. 438-439.
6. Αντωνόπουλος, Σ., Μικρά Ασία (Αθήνα 1907), σελ.150.
7. Καραράς, Ν., Ο Μπουτζάς, το λουλουδένιο χωριό της Σμύρνης (Αθήνα 1962), σελ.21.
8. Σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία, δεν ξέρουμε αν υπήρχαν στον Μπουτζά ένα ή πολλά τζαμιά.
9. Δεν ξέρουμε πόσα ακριβώς.
10. Smyrnelis, M.-C., Une société hors de soi. Identités et relations sociales a Smyrne aux XVIIIème et XIXème siècles. Thèse de Doctorat, EHESS, 2000, σελ. 442.
11. Αρχείο Προφορικής Παράδοσης Κέντρου Μικρασιατικών Σπουδών, φακ. Ι 11, Μπουτζάς.
12. Μαμώνη, Κ., «Σωματειακή οργάνωση του ελληνισμού στη Μικρά Ασία. Β΄. Σύλλογοι της Ιωνίας», Δελτίον της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρίας της Ελλάδος, 28, 1985, σελ. 128.
13. Αντωνόπουλος, Σ., Μικρά Ασία (Αθήνα 1907), σελ. 147.
Σμυρνέλη Μαρία - Καρμέν, «Μπουτζάς», 2001, Εγκυκλοπαίδεια Μείζονος Ελληνισμού, Μ. Ασία
http://www.emg.gr/asiaminor/FORMS/fLemmaBodyExtended.aspx?lemmaID=5446

1 σχόλιο:

  1. μμμ! και οι δικοί μου συγγενείς κατάγονται από τον Μπουτζά.Ίσως προύχοντες...απ' ότι μας λέγανε οι γονείς. Με κτήματα και αμπέλια και στη Σμύρνη ζαχαροπλαστείο και ξενοδοχείο-χάνι...εστιατόριο. Η γιαγιά λεγόταν Φωτεινή Καφά ή Κοντολέων. Ο παππούς από τη Σμύρνη Κων/νος Παπανικολάου, σκοτώθηκε στη Σμύρνη και η γιαγιά ήρθε στις Σέρρες... Τώρα έχουμε χάσει για τα καλά τα ίχνη των άλλων συγγενών.

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Οι κοινόχρηστοι χώροι του Νέου Βουτζά